Kemik tümörleri, çocukluk çağındaki kanserlerin %4’ünden sorumludur. Bu grupta 2 tümör sık görülür.: Osteosarkom ve Ewing ailesi tümörleri.

OSTEOSARKOM: En sık görülen kemik tümörüdür. Osteosarkom, osteojenik sarkom adıyla da bilinir. Genellikle ergenlik döneminde veya sonrasında ortaya çıkar. Erkeklerde kızlarda göre 2 kat fazla görülür. Tümör, yükün fazla bindiği, ekleme yakın olan uzun kemiklerde görülür. Bu nedenle diz çevresindeki kemiklerde (femur, tibia) ve omuz eklemine yakın kemikte (humerusta) görülür.

Yakınmalar: Hastalarda sıklıkla etkilenen kemikte giderek büyüyen şişlik ve ağrı ortaya çıkar. Çocuk tümöre yakın eklemini hareket ettiremez. Muayenede tümörün üzeri sıcaktır.

Tümör akciğerlere metastaz yapmayı sever. Mikro düzeydeki akciğer metastazları filmlerde görülmez. Akciğer tomografisi çekilen hastaların %10-15’inde akciğerde saptanabilen bir veya birden fazla metastaz vardır.

Tanı: Tanı için önce kemiğin düz grafisi çekilir (Resim 1). Sonra  tercihan MRG çekilerek tümörün kemikten kaynaklandığı ve nerelere yayıldığı saptanır. Tümörün eklemle, çevredeki damar ve sinirlerle ilişkisi çok önemlidir Akciğer yayılımı olup olmadığını anlamak için akciğer grafisi ve tomografisi çekilir. Kesin tanı için ortopedide biopsi alınır. Alınan parça patolojide incelenir.

Tedavi: Hastaların mutlaka cerrahi öncesi ve sonrası kemoterapi alması gerekir. Cerrahi öncesi uygulanan kemoterapi ile tumör küçültülür ve cerrahın tümörlü kemiği çıkarmasına olanak sağlanır. Genelde kol veya bacak koruyucu cerrahi uygulanır. Çıkarılan tümörlü kemiğin yerine protez takılır. Protezler çok çeşitli olup uzatılabilen tipleri de vardır. Amputasyon (organın kesilmesi) ise tümörü giderek büyüyen veya tedaviye cevap vermeyen hastalarda uygulanır.

Kemoterapide çok değişikli ilaçlar kullanılır: Yüksek doz metotreksat, doksorubisin, sisplatin ve ifosfamid gibi.  Tedavi süresi protokolden protokole değişir.

Hastalığın seyri: Tanı sırasında metastaz saptanması ve cerrahi sırasında çıkarılan tümörde canlı tumor hücresinin %10’un üzerinde olması (kemoterapiye kötü yanıt) bulunması sonuçları olumsuz etkiler.

Tümör, hastaların %30-35’inde, 1 -2 yıl içinde tekrar eder. Tekrar yeri genelde akciğerdir. Bu durumda metastaz cerrahisi uygulanır.

Ewing ailesi tümörleri (Ewing sarkomu, PNET):  Ergenlik döneminde görülebildiği gibi, daha küçük çocuklarda da görülebilir.  Uzun kemikleri ve yassı kemikleri (kaburga, kafa kemikleri, omur, leğen kemiği gibi) de tutabilir.

Yakınmalar: Osteosarkom gibi ağrı ve şişlik yapar.  Ancak bazen ateş de eşlik edebilir. Akciğer metastazı yapabilir (1/3 hastada).

Tanı: Osteosarkom gibidir.

Tedavi: Osteosarkomdaki gibidir. Mutlaka kemoterapi verilir. Tümörlü kemiğe ayrıca cerrahi uygulanır, kemik çıkarılmaya çalışılır. Çıkarılamıyorsa radyoterapi verilebilir. Hastalığın kemoterapisinde siklofosfamid, ifosfamid, doksorubisin, aktinomisin-D, vinkristin ve etaposid gibi ilaçlar kullanılır.

Seyir: Metastazı olmayan, kemoterapi ve radyoterapi  ile tedavi edilen tümörlerde prognoz çok iyidir. Sağkalım %70 dolayındadır.